پریان؛ نگین سرسبز استان پنجشیر با میراث تاریخی و جاذبه‌های طبیعی
در دل کوه‌های سر به فلک کشیده شمال‌شرق افغانستان، شهرستان پریان با تاریخ، فرهنگ و طبیعتی بی‌نظیر، به یکی از مهم‌ترین مناطق استان پنجشیر بدل شده است.
شهرستان پریان یکی از شهرستان‌های تازه‌تأسیس استان پنجشیر است که پس از تقسیم شهرستان حصه اول پنجشیر شکل گرفته است. این منطقه از شمال‌شرق با استان‌های بدخشان و تخار، از جنوب با استان نورستان، و از غرب با شهرستان‌های پل حصار اندراب (استان بغلان) و حصه اول پنجشیر هم‌مرز است.
جمعیت و بافت فرهنگی
بر اساس اطلاعات محلی، پریان حدود ۳۵٬۰۰۰ نفر جمعیت دارد که در بیش از پنجاه روستا پراکنده‌اند. ساکنان این شهرستان همگی تاجیک‌تبار، مسلمان و پیرو مذهب حنفی هستند. فرهنگ‌دوستی، مهمان‌نوازی و تعلق خاطر به آموزش از ویژگی‌های برجسته مردم پریان است.
مراکز آموزشی
پریان با دارا بودن مراکز آموزشی متعدد، نقش مهمی در ارتقای سطح علمی منطقه ایفا می‌کند. از جمله مهم‌ترین نهادهای آموزشی این شهرستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دبیرستان/ لیسه کرپیتاب
- دبیرستان دخترانه امهات‌المومنین
- دبیرستان یعقوبی
- دبیرستان انوری
- مکتب‌های متوسطه پسمزار، چمار، آریب، خاواک، دو آبی و تل
- مکتب عالی انوری و مکتب کرپیتاب
جاذبه‌های طبیعی و گردشگری
موقعیت جغرافیایی خاص پریان، آن را به یکی از مناطق ممتاز استان پنجشیر تبدیل کرده است. احداث جاده آسفالت در سال ۱۳۸۳ باعث شد این شهرستان به یکی از قطب‌های گردشگری افغانستان بدل شود. دره مرغدل (شالروز–کوتل انجمن) از جمله جاذبه‌هایی است که سالانه میزبان صدها هزار گردشگر داخلی و خارجی است.
️ نقش تاریخی و سوق‌الجیشی
در دوران جهاد علیه اشغال شوروی (۱۹۷۹–۱۹۸۹)، احمدشاه مسعود، قهرمان ملی افغانستان، پریان را به عنوان مرکز نظامی، سیاسی، فرهنگی و قضایی خود انتخاب کرده بود. همچنین در دوره مقاومت اول علیه طالبان، این شهرستان تنها مسیر اکمالاتی جبهات کابل، کوهدامن، شمالی، پروان و کاپیسا به سمت بدخشان و تاجیکستان بود.
منابع طبیعی و اقتصادی
پریان علاوه بر موقعیت استراتژیک، از نظر منابع طبیعی نیز غنی است. مسیر تجارت سنگ لاجورد بدخشان از این منطقه عبور می‌کند و معادن زمرد و سایر سنگ‌های قیمتی در دل کوه‌های آن نهفته‌اند.